چهار ماه پیش بود که حزب محافظه‌کار به رهبری بوریس جانسون پیروز قاطع انتخابات بریتانیا شد. یک ماه پس از آن،  خروج این کشور از اتحادیه اروپا رسمی شد و به نظر می‌رسید که پس از قریب چهار سال تلاطم سیاسی کم‌سابقه در جزیره بارانی، به دورانی از ثبات و‌ آرامش نسبی برسیم. بحران جهانی کرونا اما در عوض این کشور را وارد دوره‌ای کرد که آن‌را بزرگترین بحران آن، از زمان پایان جنگ جهانی دوم تا کنون می‌دانند. 

آن‌چه این بحران را پیچیده‌تر کرده است، کرونایی شدن بوریس جانسون و ورود او به بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستانی است. حالا بریتانیا نه تنها با بحرانی نمادین روبه‌رو است، که از نظر قانونی نیز به خلاء برخورده است. این کشور قانون اساسی مکتوب ندارد و بر خلاف آمریکا که شرایط جانشینی رئیس ‌جمهوری را دقیق و تا ده‌ها نفر جانشین احتمالی به‌ترتیب مشخص کرده است، شرایط جانشینی آن دقیقا روشن نیست. بر خلاف آمریکا، سنت و فرهنگ شفافیت در مورد وضعیت سلامتی رهبران کشور نیز مرسوم نیست و این موضوعات اغلب در خفا حل و فصل شده‌اند؛ به شیوه‌ای که در دنیای رسانه‌ای قرن و بیست یکم دیگر ممکن نیست. در سال ۱۹۵۳، وینستون چرچیل، نخست‌وزیر وقت، مدت‌ها بیمار بود اما وزرا بدون خبر دادن به مردم، کارهای  دولت را به هر شکل ممکن پیش می‌بردند. البته حال نخست‌وزیر بعد از مدتی خوب شد و توانست تصمیمات مهم را شخصا بگیرد،؛ از جمله تصمیم برای کودتای ۲۸ مرداد در ایران (که در اوت ۱۹۵۳ واقع شد.)

دومینیک راب، وزیر خارجه بریتانیا، حالا جانشین موقت جانسون شده است. این بدان علت است که او سمت معاونت نخست ‌وزیر را هم یدک می‌کشد. اما جانشینی آقای راب رسمی نیست و اگر بستری بودن جانسون زیادی طولانی شود یا جان بسپارد، احتمالا با خلائی قانونی روبه‌رو خواهیم بود. در صورت درگذشت جانسون، حل این خلاء احتمالا این‌گونه انجام می‌شود که آقای راب به عنوان نخست‌ وزیر موقت سوگند یاد می‌کند، و سپس حزب محافظه‌کار رهبری جدید انتخاب خواهد کرد؛ هر چند، برگزاری انتخابات درون‌حزبی در میانه بحران کرونا دشوار خواهد بود. اما اگر جانسون جان به‌در ببرد و تنها بستری بودنش به طول انجامد، باید دید که آیا راب به عنوان نخست‌وزیر موقت نزد ملکه سوگند یاد خواهد کرد، و نیز، حدود و صغور اختیاراتش نسبت به بقیه اعضای کابینه چه خواهد بود.

دومینیک راب کیست؟

اما این وکیل سابق ۴۶ساله که اکنون بر صدر یکی از مهم‌ترین دولت‌های جهان نشسته است، کیست؟‌

دومینیک راب ده سال پیش وارد پارلمان بریتانیا شد، اما چهره‌ای عموما ناشناخته و متعلق به جناح راست حزب محافظه‌کار بود که در زمان سردمداری دیوید کامرون، به محاق رفته بود. اما زلزله سیاسی سال ۲۰۱۶، یعنی رای مردم این کشور به برگزیت (خروج از اتحادیه اروپا)، باعث شد تا نام کسانی مثل راب که از طرفداران پر و پا قرص آن بودند، بیشتر مطرح شود. آقای راب در آن همه‌پرسی تاریخی از نزدیکان بوریس جانسون بود و برای رای «آری» تبلیغ می‌کرد. 

نام راب اما بیش از همه وقتی سر زبان‌ها افتاد که در سال ۲۰۱۸ توسط ترزا می، نخست‌وزیر وقت، به سمت «وزارت برگزیت» گماشته شد. او اما بعد از حدود پنج ماه استعفا داد و گفت که خانم می آن‌طور که باید، متعهد به برگزیتِ تمام و کمال نیست. در سال ۲۰۱۹ او از رقبای بوریس جانسون برای کسب رهبری حزب بود، اما نهایتا شکست خورد و آن جایگاه را به او واگذار کرد و در عوض از اعضای مهم کابینه او شد: وزیر خارجه و معاون نخست‌وزیر. 

سوابق

آقای راب متولد سال ۱۹۷۴ در منطقه باکینگهامشر انگلستان است. پدرش از یهودیان چکسلواکی بود که در سال ۱۹۳۸ در سن شش سالگی به بریتانیا پناهنده شد. پدر، شغل ساده‌ای به عنوان کارمند سوپرمارکت «مارکز اند اسپنسرز» داشت. مادرش انگلیسی‌تبار بود و در صنعت پوشاک فعالیت می‌کرد. آقای راب از کودکی با مذهب مادرش، یعنی مسیحیتِ پرووتستان کلیسای انگلستان بزرگ شد. او موفق شد به دانشگاه معتبر آکسفورد راه یابد و لیسانس حقوق‌ بگیرد. بعدها از دانشگاه کمبریج فوق لیسانس گرفت تا سابقه حضور در هر دو دانشگاه مهم کشور را داشته باشد. در سال‌های آکسفورد او البته کاپیتان تیم کاراته دانشگاه بود و یکی از آشنایانش هم کتی نیومن بود که بعدها مجری معروف شبکه چهار تلویزیون بریتانیا شد. 

راب پس از پایان دانشگاه در وکالت بین‌المللی فعالیت داشت و همچنین، گامی هم به أمور مشاوره سیاسی و روابط بین‌الملل گذاشت. از جالب‌ترین نکات رزومه‌اش، کار در رام‌الله، پایتخت تشکیلات خودگردان فلسطین، به عنوان مشاور یکی از مذاکره‌کنندان سازمان آزادیبخش فلسطین در روند مذاکرات اوسلو است. کار او البته مشاوره در مورد پروژه‌های بانک جهانی در کرانه غربی بود. 

در سال ۲۰۰۰، یعنی دوران سردمداری تونی بلر و حزب کارگر، به عنوان وکیل و مشاور به وزارت خارجه بریتانیا پیوست. ده سال پس از آن دوران، به عنوان یکی از چهره‌های جوان در حزب محافظه‌کار آنقدر مطرح شد که در یک کرسی امن در منطقه ساری (حومه‌های اعیان‌نشین نزدیک لندن) نامزد حزب شود و به مجلس راه پیدا کند. 

آقای راب هنوز هم با همسر و دو فرزند خود در همان منطقه ساری زندگی می‌کند. همسرش، اریکا ری، زاده برزیل، و از مدیران عرصه بازاریابی است که تا همین چند ماه پیش برای گوگل کار می‌کرد. 

پیش از آن‌که راب با وقوع برگزیت به بستر اصلی سیاست راه یابد، بیشتر به خاطر گفته‌های جنجالی‌اش شناخته می‌شد که خبر از راست‌گرایی و محافظه‌کاری اجتماعی می‌داد. 

مدت کوتاهی پس از راه یافتنش به مجلس در سال ۲۰۱۱، با حمله به فعالان حقوق زن، گفت «فمینیست‌ها اکنون از آزاردهنده‌ترین متعصبان» در بریتانیا هستند. او مدعی شد که مردان بیش از زنان تحت سرکوبند، و گفت: «مردان از گهواره تا گور در وضعیت بدتری از زنان قرار دارند. آن‌ها نسبت به زنان ساعات طولانی‌تری کار می‌کنند، زودتر می‌میرند، اما دیرتر بازنشسته می‌شوند.»

راب هیچ‌وقت از این سخنان پا پس نکشید و همین چند ماه پیش در گفت‌وگو با شبکه «بی بی سی» از آن‌ها دفاع کرد و گفت: «در بحث برابری باید پیگیر باشیم و موازین دوگانه و ریاکاری نداشته باشیم.»

جس فیلپیس، نماینده مجلس از حزب کارگر و چهره فمینیست، در پاسخ به آن سخنان گفت: «در وست‌مینیستر [مجلس بریتانیا]‌ همه می‌دانند که دومینیک راب منافع زنان این کشور را پیگیری نمی‌کند.»

در سال ۲۰۱۲، آقای راب یکی از نویسندگان کتاب «بریتانیای بی‌زنجیر» بود؛ کتابی در طرفداری از برگزیت، که آینده‌ای به شدت راست‌گرا از نظر اقتصادی برای این کشور وعده می‌داد: کشوری با غلبه کامل بازار آزاد و بدون ‌نظارت اقتصادی دولت. 

سایر چهره‌های کابینه

راب عنوان صوری دومین فرد کابینه را با خود دارد،  اما در عمل نمی‌توان او را پرنفوذترین چهره کابینه بعد از جانسون دانست. در کشاکش بحران کرونا، او نقش چندانی نداشته است، مگر تلاش برای بازگرداندن شهروندان این کشور که در کشورهای مختلف دنیا گیر افتاده بودند.

کتی بالز، معاون دبیر سیاسی مجله «اسپکتیتور»، می‌گوید که رقبای آقای راب در کابینه دل خوشی از در صدر قرار گرفتن او نخواهند داشت. 

از چهره‌های مطرح‌تر کابینه، می‌توان به ریشی سوناک اشاره کرد، صدراعظم جدید بریتانیا که هم در نشست‌های مطبوعاتی دولت خوب عمل کرده است و هم به خاطر حمایت مالی سریعی که از کارگران و شرکت‌ها به عمل آورد، مورد تحسین قرار گرفته است. او در نظرسنجی‌ها از جانسون هم محبوب‌تر بود؛ در حالی که محبوبیت راب منفی ۱۷ درصد بود.

دیگر چهره مطرح، مایکل گوو است، یکی از پرنفوذترین چهره‌های جناح راست حزب محافظه‌کار و از نزدیکان قدیمی جانسون. او در حال حاضر وزیر مسئول اداره کابینه است اما بر خلاف راب، سوابق گسترده‌ای در دولت‌داری دارد و از جمله چهار سال وزیر آموزش و پرورش بوده است. 

دست سرنوشت حالا موقعیت یگانه‌ای در اختیار دومینیک راب قرار داده است. باید دید او با حضور سایر چهره‌های حزب پررقیب محافظه‌کار، چگونه از آن موقعیت استفاده خواهد کرد و چه نقشی بر کشورش خواهد زد.